Mimo znaczącego rozwoju medycyny w ostatnich latach, wciąż nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyn autyzmu i jego mechanizmów. Tymczasem z roku na rok u coraz większej liczby dzieci diagnozowany jest ten stan. Nieznajomość przyczyn jednakże nie przekreśla możliwości wspomagania terapii łagodzenia objawów autyzmu, które przynoszą znakomite skutki. Jedną z nich jest hiperbaria.
Autyzm: przyczyny
Jako jedną z przyczyn autyzmu podaje się czynniki środowiskowe. Jednakże naukowcom udało się wyodrębnić geny odpowiedzialne za ten stan. U około 15-20 proc. jako przyczynę wykryto właśnie mutację genetyczną. Istnieją też badania wskazujące na zwiększenie ryzyka autyzmu u dzieci matek przyjmujących w ciąży konkretne leki. Były to środki przeciwdrgawkowe (kwas walproinowy) oraz lekarstwa na depresję. Udało się też dowieść, że przyjmowanie witamin w okresie ciąży znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia autyzmu.
U osób dotkniętych tym stanem można zaobserwować znaczne zmniejszenie dopływu krwi do mózgu. W konsekwencji doprowadza to do niedotlenienia, które odpowiada za brak właściwych reakcji neurologicznych. Według badań problem dotyczy 86 na 100 osób dotkniętych tym stanem. Dr James Wilcox, psychiatra z Teksasu, wykazał, że ograniczanie dopływu krwi do tkanek postępuje z wiekiem.
Innym ważnym elementem odpowiadającym za objawy autyzmu jest przewlekły stan zapalny. W 2005 roku John Hopkins przeprowadził badania mózgu osób z autyzmem. Wyniki autopsji wykazały, że mózgi osób z ASD znajdują się w permanentnym stanie zapalnym. Potwierdziło to szereg kolejnych badań. Podobnie wygląda sytuacja z jelitami.
Autyzm: objawy
Jednym z pierwszych objawów autyzmu, jaki mogą zaobserwować rodzice, jest spokojne uosobienie dziecka. Nie reaguje na hałas, potrafi godzinami siedzieć nieruchomo, nie próbuje gaworzyć, a później mówić. Jeśli mówi, to zazwyczaj niezrozumiale albo posługując się hasłami. Ważnym objawem jest ograniczony kontakt z dzieckiem. Nie reaguje na polecenia, ma trudności z wyrażaniem emocji i ich odbieraniem. Rzadko się uśmiecha i nie reaguje na swoje imię. Takie dzieci często unikają zabaw z rówieśnikami i zamykają się we własnym świecie. Świat zewnętrzny przestaje być dla nich interesujący, co z kolei prowadzi do dalszych zaburzeń w rozwoju. Dziecko z autyzmem nie okazuje emocji, nawet jeśli wcześniej potrafiło się cieszyć np. z nowej zabawki. Można odnieść wrażenie, że dziecko z ASD staje się zupełnie obojętne na otoczenie. Jednocześnie może wpaść w histerię, gdy pozbawi się je ulubionego przedmiotu. Przeraża je także zmiana czegoś w ustalonym harmonogramie dnia.
Łagodniejsze postaci autyzmu umożliwiają względnie dobre funkcjonowanie. Niekiedy dziecko wydaje się wręcz geniuszem w jakiejś dziedzinie. Dzieje się tak dlatego, że ma ograniczony zakres zainteresowań – skupia się na tej jednej rzeczy.
Autyzm: diagnoza
Autyzm jest stanem, która nie zawsze przebiega tak samo i może przybierać różne poziomy nasilenia. Czasem rozwija się od dnia narodzin. Niekiedy ujawnia u pozornie zdrowego dziecka w wieku kilku lat. Diagnozę może postawić psychiatra, psycholog albo pedagog specjalny na podstawie dłuższej obserwacji. Ważna jest zarówno kompleksowa ocena rozwoju dziecka, jak i przeprowadzenie szeregu badań, które wykluczą inne choroby.
Autyzm a komora hiperbaryczna
Dziecko z ASD wymaga stałej opieki, a w terapii często musi brać udział cała rodzina. Od kilku lat we wspomaganiu terapii łagodzenia objawów z powodzeniem wykorzystuje się komory hiperbaryczne. Pozwalają zniwelować liczne problemy neurologiczne stanowiące podstawę autyzmu. Liczne badania pozwoliły wysnuć prosty wniosek. Skoro jedną z przyczyn autyzmu może być niedotlenienie, pomocna będzie dodatkowa dawka tlenu.
Oxyterapia nie jest w stanie wyleczyć autyzmu. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że znacznie poprawia jakość życia osoby dotkniętej tym zaburzeniem i jej rodziny. Podstawowe zalety hiperbarii we wspomaganiu terapii łagodzenia objawów autyzmu to:
- Zmniejszenie stanu zapalnego mózgu
- Przyspieszenie regeneracji jelit
- Sprawne usuwanie toksyn z organizmu
- Wzmaganie produkcji komórek macierzystych
- Zapobieganie atakom bakterii i grzybów odpowiedzialnych za choroby
Połączenie tak kompleksowego działania powoduje, że u osoby autystycznej następuje znacząca poprawa na wielu płaszczyznach. Rodzice obserwują u swoich dzieci:
- Lepszą zdolność do komunikowania się
- Poprawę koncentracji, większą aktywność
- Lepszą jakość snu
- Poprawę zdolności językowych
- Zmniejszenie problemów jelitowych
- Zwiększenie sprawności motorycznej
- Wzrost apetytu
- Poprawę na polu emocjonalnym – mniejsza drażliwość
- Poprawę działania układu odpornościowego
Jak działa komora hiperbaryczna?
Psychologowie i psychiatrzy zwykle zalecają serię np. 10-40 godzin spędzonych w komorze hiperbarycznej. HBOT silnie dotlenia mózg i całe ciało, poprawiając przepływ krwi. Jak wiadomo, krew transportuje tlen. Ten z kolei odżywia komórki mózgu i stymuluje je do działania. Powstają nowe komórki i tworzą się połączenia między nimi. Ponadto namnażają się nowe komórki macierzyste. Jednocześnie dzięki HBOT znacznej redukcji ulegają stany zapalne. Organizm pozbywa się toksyn, bakterii i drożdżaków, które dodatkowo nasilają objawy każdej choroby. Dzięki tlenoterapii zmniejsza się stres oksydacyjny, który również sprzyja rozwojowi wielu schorzeń, w tym nowotworów. Z tych samych powodów oxyterapia sprawdza się we wspomaganiu terapii objawów zespołu Aspergera oraz ADHD. Ponadto wspiera powrót do sprawności po przebytych udarach.
Dowody naukowe
Jednym z lekarzy, którzy badali wpływ hiperbarii na autystyków, jest dr James Neubreder. Spędził 75000 godzin, pracując z 5000 chorych. Wykazał, że tlenoterapia hiperbaryczna poprawiła jakość życia u 80 proc. jego pacjentów.
Badania z 2009 roku, przeprowadzone w USA na terenie sześciu ośrodków, potwierdzają powyższą tezę. Dzieci w wieku od 2 do 7 lat podzielono na dwie grupy. Jedna została poddana działaniu 24% tlenu pod ciśnieniem o 1/3 wyższym niż atmosferyczne. Druga grupa wdychała powietrze pod ciśnieniem tylko o 3% wyższym niż atmosferyczne. Po 40 godzinach zabiegów odnotowano znaczne różnice pomiędzy dziećmi z pierwszej i drugiej grupy. Aż 30 proc. badanych z pierwszej grupy wykazało poprawę w komunikacji i kontakcie wzrokowym. Polepszył się również poziom samokontroli. Finalnie poprawa nastąpiła u 80 proc. dzieci z pierwszej i 38 proc. z drugiej grupy.
Profesor Philip James, ekspert ds. medycyny hiperbarycznej, wykazał, że HBOT nie tylko stymuluje regenerację tkanek. Ma także znaczący wpływ na działanie genów.
W 2008 roku w „Behavior analysis in practice” ukazał się obszerny artykuł autorstwa Dorothea C. Lerman i jej zespołu. Został w nim opisany wpływ niekonwencjonalnych metod leczenia w terapii autyzmu. Według badań rezultaty tlenoterapii u osób ze spektrum autyzmu należy opisywać w zakresie behawioralnym. Dzięki temu można uzyskać dane, które nie poddają się analizie ilościowej. Rodzice pacjentów poddanych niekonwencjonalnej terapii zaobserwowali u swoich dzieci poprawę w kilku dziedzinach. Polepszyły się kompetencje językowe pacjentów, socjalizacja, zmniejszyły się również problemy w zachowaniu.
W 2014 roku egipscy badacze przeprowadzili prospektywne badanie kliniczne z udziałem dzieci ze spektrum autyzmu. Grupa liczyła 20 badanych w wieku 2-9 lat. Każde dziecko odbyło co najmniej 20 sesji w komorze hiperbarycznej. Naukowcy wykorzystali rezonans magnetyczny (MRI) do oceny substancji białej w mózgu badanych. Wykazali, że jej ilość w uszkodzonych regionach mózgu powiększyła się po HBOT. Wyniki behawioralnej analizy również wykazywały poprawę. Polepszyła się komunikacja, socjalizacja, zachowanie społeczne i uważność dzieci.
HBOT wykazuje dużą skuteczność we wspomaganiu terapii objawów u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Liczne badania wykazały pozytywne zmiany w fizjologii lub zachowaniu u autystyków. Między innymi, tlenoterapia hiperbaryczna zmniejsza stres oksydacyjny i łagodzi hipoperfuzję mózgową. Wpływa na istniejące stany zapalne, minimalizując je. Podnosi ogólny dobrostan chorych, co przekłada się na polepszenie ich codziennego funkcjonowania.
