Odmrożenia to miejscowe zmiany będące wynikiem ekspozycji organizmu na niskie temperatury. Im dłużej trwa działanie mrozu na ludzkie ciało, tym większe powstają uszkodzenia. Obszary najbardziej narażone na negatywny wpływ zimna to okolice nosa, policzków oraz uszu. Przedłużający się pobyt na zewnątrz grozi odmrożeniami stóp lub rąk. Jeśli zmiany są zaawansowane, a uszkodzenia tkanek – nieodwracalne, bywa, że jedynym rozwiązaniem jest amputacja odmrożonej kończyny.
Jakie są skutki odmrożenia?
Niska temperatura to główny, ale nie jedyny element doprowadzający do zniszczeń tkanek. Znaczenie ma również nieodpowiedni do pogody ubiór, wilgotność powietrza czy wiatr. W efekcie działania tych czynników dochodzi do obkurczenia naczyń krwionośnych, co ma miejsce już przy temperaturze poniżej zera. Przy spadku poniżej 10°C dochodzi do utraty wrażliwości na bodźce bólowe.
Gdy skóra zaczyna tajać, tworzą się na niej kryształki lodu, które wywołują stan zapalny i uszkadzają tkankę. Kolejny etap to spowolnienie przepływu krwi, co generuje groźne dla organizmu niedokrwienie. Bezpośrednio przekłada się na niedotlenienie tkanek, niebezpieczny stan znany jako hipoksja tkankowa. Im dłużej trwa, tym większe spustoszenie sieje w miejscu poddanym działaniu zimna. Może skutkować obrzękiem tkanek oraz innymi uszkodzeniami naczyniowymi, włącznie z zakrzepicą.
HBOT a odmrożenia – badania
Jako że głównym czynnikiem wpływającym na stan tkanek odmrożonego obszaru jest niedotlenienie, naukowcy uznali, że pomocna w leczeniu zmian może być tlenoterapia. Pierwsze przypadki skutecznej terapii tlenem opisano już w latach 60. XX wieku. Od końca ubiegłego stulecia stopniowo przybywa opisów pozytywnych skutków zastosowania HBOT w leczeniu odmrożeń.
W 2015 roku w czasopiśmie „Indian Journal of Occupational and Environmental Medicine” opisano przypadek 22-letniego żołnierza z odmrożeniami stóp III stopnia. Chcąc uratować jego palce przed amputacją, wdrożono HBOT. Po 20 sesjach i podstawowej opiece medycznej po 2 tygodniach mężczyzna odzyskał czucie w stopach.
Korzyści tlenoterapii w leczeniu odmrożeń
Hiperbaria niesie ze sobą szereg korzyści. Im szybciej zostanie zastosowana, tym lepiej dla pacjenta z odmrożeniami. Intensywnie wysyca tlenem zarówno krew, jak i tkanki, dzięki czemu zmniejsza hipoksję tkankową. Za sprawą HBOT poprawia się krążenie krwi, a także stan naczyń krwionośnych. Tlen sprawia, że ponownie się rozszerzają, a to usprawnia transport krwi. Zachodzi też neowaskularyzacja, czyli proces tworzenia się nowych naczyń.
Tlen dostarczony w zwiększonej dawce działa przeciwzapalnie, hamuje rozwój i przyczynia się do likwidacji nadkażeń bakteryjnych. Zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych, co minimalizuje obrzęk tkanek. Ponieważ znacząco wzmacnia efekty antybiotykoterapii, stanowi mocne wsparcie w leczeniu.
Jak wykazują najnowsze badania, im szybciej wdroży się oxyterapię u chorych z odmrożeniami, tym lepsze są rokowania w ich terapii. Udowodniono, że sprawdza się w połączeniu z lekami przeciwzakrzepowymi, rozszerzającymi naczynia krwionośne czy hemoreologicznymi (poprawiającymi mikrokrążenie). Dlatego można zakładać, że hiperbaria będzie coraz chętniej stosowana w leczeniu tego typu zmian, zarówno samodzielnie, jak i w terapii kombinowanej.
