Jeśli o jakiejś metodzie leczenia można powiedzieć, że doładowuje baterie, to z pewnością o tlenoterapii hiperbarycznej. Doskonale wiedzą o tym sportowcy. W ich napiętym terminarzu nie ma miejsca na długą rehabilitację. Muszą być sprawni i gotowi do kolejnych treningów czy zawodów. W razie kontuzji czy przemęczenia organizmu pomocą służy im HBOT – już kilka zabiegów wystarczy, żeby mogli kontynuować ćwiczenia i zdobywać nowe medale.
Jak mówi stare powiedzenie, sport to zdrowie. Aktywność fizyczna zapewnia nam zastrzyk endorfin, lepszą kondycję i mocniejszy sen. Niestety u osób zajmujących się sportem (profesjonalnie i amatorsko) regularnie dochodzi do uszkodzeń mięśni. Są spowodowane licznymi czynnikami, od przetrenowania na siłowni po kontuzje na zawodach. Jakkolwiek dziwnie to brzmi, przyczyną często bywa ambicja. Żeby osiągnąć lepsze efekty, sportowcy poddają się coraz bardziej wymagającym treningom, a to zwiększa ryzyko urazów. Finalnie, zamiast jechać na olimpiadę, kontuzjowany zawodnik musi poddać się długiej rehabilitacji. Na szczęście medycyna sportowa znalazła odpowiedź na ten problem – to tlenoterapia hiperbaryczna (HBOT).
Zalety HBOT doceniło już wielu słynnych sportowców, w tym Tiger Woods, golfista, zwycięzca ponad 80 zawodów z cyklu PGA Tour, Michael Phelps, wielokrotny mistrz świata w pływaniu, czy Cristiano Ronaldo, jeden z najpopularniejszych piłkarzy na świecie. Z terapii tlenem korzystała też gwiazda NBA, LeBron James oraz światowy mistrz tenisa, Novak Djokovic. Komory hiperbaryczne należały do wyposażenia zaplecza medycznego na Olimpiadzie w Soczi, korzystała z nich również kadra japońska na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Nagano. Co sprawia, że oxyterapia cieszy się tak dużym uznaniem trenerów, fizjoterapeutów i lekarzy? Czemu zawdzięcza zainteresowanie zespołów lig światowych FIFA, NHL, AIBA czy NBA?
Tlenoterapia hiperbaryczna w służbie sportu
Podczas treningów, zwłaszcza bardzo obciążających, notorycznie dochodzi do uszkodzeń tkanek miękkich i szeregu innych urazów. W przypadku kontuzji sportowych są to m.in. naderwania więzadeł, skręcenia i złamania, uszkodzenia ścięgien oraz stłuczenia mięśni. Pojawiają się silne dolegliwości bólowe, stany zapalne i obrzęki, które utrudniają nie tylko dalsze ćwiczenia, ale i codzienne funkcjonowanie. Częstym problemem jest również spadek wydolności sportowca. I tu na ratunek przychodzi tlenoterapia hiperbaryczna.
Podwyższenie ciśnienia przy podawaniu tlenu w komorze wpływa na wzrost aktywności czerwonych krwinek i osocza, a to przekłada się na intensywne dotlenienie tkanek. To reakcja łańcuchowa – w jej wyniku procesy regeneracji ulegają przyspieszeniu. Tlenoterapia hiperbaryczna stymuluje produkcję kolagenu oraz odbudowę uszkodzeń w mięśniach szkieletowych chrząstki stawowej i tkanki kostnej. Dotlenienie organizmu pobudza szpik kostny do namnażania komórek macierzystych. HBOT wpływa też na zwiększenie liczby molekuł ATP (adenozynotrifosforan), nośnika energii w komórkach. Dzięki temu zanika zakwaszenie mięśni, powstałe po wzmożonym wysiłku fizycznym.
Oxyterapia sprawdza się w leczeniu przeciążeń i kontuzji mięśni będących wynikiem przetrenowania. Przyspiesza rekonwalescencję osób z pęknięciami kości, zwichnięciami stawów, jest skuteczna w terapii uszkodzeń więzadeł (ze szczególnym uwzględnieniem więzadeł krzyżowych kolan). Warto podkreślić, że według badań największą skutecznością cechuje się właśnie w leczeniu urazów więzadeł i ścięgien. Stosowana łącznie z rehabilitacją i fizykoterapią, zmniejsza nie tylko czas, ale i koszty leczenia. Z tego powodu komory hiperbaryczne coraz częściej stają się elementem wyposażenia klubów sportowych. Budzą też rosnące zainteresowanie samych sportowców, którzy kupują je, żeby poddawać się terapii tlenem we własnym domu.
HBOT i medycyna sportowa – co mówią badania?
Na temat HBOT wypowiadało się wiele autorytetów świata medycyny, w tym Malcolm Hooper, założyciel i dyrektor kliniczny OxyMED Australia. Od ponad 20 lat doktor bada wpływ oxyterapii na pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi, m.in. porażeniem mózgowym. W 2017 roku podczas 11th International Hyperbaric Medical Symposium przedstawił uczestnikom wyniki łączenia HBOT z treningami zwiększającymi wydolność organizmu sportowców. Wykazał też skuteczność tlenoterapii stosowanej jako wsparcie w leczeniu kontuzji.
Efektywność tlenoterapii hiperbarycznej w tym zakresie potwierdzają również inne badania. Jedno z nich zostało przeprowadzone w Szkocji, a brali w nich udział zawodowi piłkarze. Wykazało, że oxyterapia w połączeniu z fizykoterapią zmniejszyła aż o 70% czas, w którym gracze odzyskali pełną sprawność fizyczną po obciążeniu ścięgien, stawów i mięśni. Skrócony okres był wystarczający na wyleczenie powstałych urazów.
Okiem sportowca – zalety tlenoterapii hiperbarycznej
Gdyby spytać sportowca o to, co najbardziej ceni w tlenoterapii hiperbarycznej, z dużym prawdopodobieństwem wymieniłby szybszą regenerację po wysiłku fizycznym. Zapewne wśród zalet znalazłaby się także zwiększona wydajność organizmu oraz wzmocnienie układu odpornościowego. Istotna jest również likwidacja (lub zredukowanie do minimum) mikrouszkodzeń mięśni – dzięki oxyterapii wymagający trening nie musi już oznaczać borykania się z zakwasami. Regularne wizyty w komorze zapewniają aktywnym osobom szybsze gojenie ran, znikanie obrzęków i zmniejszanie się stanów zapalnych. Zmniejsza się także chroniczne zmęczenie i poziom odwodnienia organizmu.
Zawodowi sportowcy zawdzięczają oxyterapii możliwość szybszego powrotu do aktywności po kontuzjach. Co więcej, HBOT pozwala im na uzyskanie lepszych wyników, przez co bywa określana jako legalny doping. Tu warto wspomnieć, że w 2006 roku Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) wydała orzeczenie potwierdzające skuteczność komór hiperbarycznych w zwiększaniu wydajności organizmu. Jednocześnie nie dodano HBOT do listy zakazanych substancji i metod, motywując to naturalnością terapii.
Bibliografia:
https://sbrsport.me/2017/06/25/hyperbaric-therapy-muscle-tendon-ligament-and-bone-studies/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3382683/#bibr20-1759720X11399172
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31275980
https://www.omstc.org/wp-content/uploads/2014/11/Sports-Injuries-Article-from-P-Kliempt.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16138784/
https://www.facebook.com/hyperbaricmedicalfoundation/videos/1068606259943318/?v=1068606259943318
https://www.youtube.com/watch?v=QujosXea3dk
